” 6 โรคร้ายในไก่ไข่ที่ต้องระวัง และวิธีป้องกันรักษา และโปรแกรมวัคซีนสำหรับไก่ไข่ “
บทนำ
- ความสำคัญของการป้องกันโรคในฟาร์มไก่ไข่
- ผลกระทบต่อเศรษฐกิจฟาร์ม
- ต้นทุนการรักษาเมื่อเกิดโรค
- การสูญเสียผลผลิต
- ผลกระทบของโรคต่อผลผลิตและรายได้
- การลดลงของปริมาณไข่
- คุณภาพไข่ที่ด้อยลง
- ค่าใช้จ่ายในการรักษา
- หลักการพื้นฐานในการป้องกันโรค
- การสังเกตอาการผิดปกติ
- การจดบันทึกข้อมูล
- การติดต่อสัตวแพทย์
1. โรคนิวคาสเซิล (Newcastle Disease)
- สาเหตุและการติดต่อ
- เชื้อไวรัสนิวคาสเซิล
- การแพร่กระจายผ่านอากาศ
- การติดต่อผ่านสิ่งปนเปื้อน
- อาการที่พบ
- อาการทางระบบหายใจ
- อาการทางระบบประสาท
- การลดลงของการกินอาหาร
- อัตราการตายสูง
- การป้องกัน
- โปรแกรมวัคซีน
- การกักกันสัตว์ใหม่
- การควบคุมการเข้าออกฟาร์ม
- การรักษา
- การให้ยาปฏิชีวนะป้องกันการติดเชื้อแทรกซ้อน
- การให้วิตามินเสริม
- การจัดการสภาพแวดล้อม
- ช่วงเวลาที่ต้องระวังเป็นพิเศษ
- ฤดูฝน
- ช่วงอากาศเปลี่ยนแปลง
- ช่วงที่มีการระบาดในพื้นที่
2. โรคหลอดลมอักเสบติดต่อ (IB)
- สาเหตุและการติดต่อ
- เชื้อโคโรนาไวรัส
- การแพร่กระจายทางอากาศ
- การติดต่อผ่านอุปกรณ์
- อาการที่สังเกตได้
- อาการทางระบบหายใจ
- การหายใจลำบาก
- น้ำมูก น้ำตาไหล
- ไข่รูปร่างผิดปกติ
- ผลกระทบต่อผลผลิตไข่
- คุณภาพเปลือกไข่
- รูปร่างไข่ผิดปกติ
- ปริมาณผลผลิตลดลง
- วิธีป้องกันและรักษา
- การให้วัคซีนตามโปรแกรม
- การควบคุมสภาพแวดล้อม
- การจัดการอากาศในโรงเรือน
3. โรคอหิวาต์สัตว์ปีก (Fowl Cholera)
- เชื้อสาเหตุ
- เชื้อแบคทีเรีย Pasteurella multocida
- ปัจจัยเสี่ยงจากสภาพแวดล้อม
- ความเครียดในไก่
- การแพร่ระบาด
- ผ่านการกินน้ำและอาหารปนเปื้อน
- การสัมผัสสิ่งขับถ่าย
- สัตว์พาหะนำโรค เช่น หนู นก
- อาการในไก่
- ไข้สูง
- เบื่ออาหาร
- ท้องเสีย
- หงอนและแข้งเขียวคล้ำ
- อัตราการตายสูงในระยะเฉียบพลัน
4. โรคไข้หวัดนก (Avian Influenza)
- ความรุนแรงของโรค
- อัตราการป่วยสูง
- อัตราการตายสูงมาก
- ผลกระทบต่อการส่งออก
- การติดต่อและการระบาด
- การสัมผัสโดยตรงกับสัตว์ป่วย
- การปนเปื้อนในอากาศ
- นกอพยพและสัตว์ป่า
- มาตรการป้องกัน
- ระบบความปลอดภัยทางชีวภาพเข้มงวด
- การกักกันบุคคลและยานพาหนะ
- การฆ่าเชื้อทุกจุดเสี่ยง
- การรายงานเมื่อพบความผิดปกติ
5. โรคมาเร็กซ์ (Marek’s Disease)
- ลักษณะของโรค
- เกิดจากเชื้อไวรัสในกลุ่มเฮอร์ปีส์
- มักพบในไก่อายุ 12-24 สัปดาห์
- เป็นโรคที่ทำให้เกิดเนื้องอก
- อาการที่พบ
- อัมพาตที่ขาและปีก
- ตาเปลี่ยนสี
- ผิวหนังหนาตัวผิดปกติ
- น้ำหนักลด ซูบผอม
- การป้องกัน
- วัคซีนในลูกไก่อายุ 1 วัน
- การจัดการความสะอาดฟาร์ม
- การคัดแยกไก่ป่วย
6. โรคหวัดหน้าบวม (Infectious Coryza)
- สาเหตุของโรค
- เชื้อแบคทีเรีย Avibacterium paragallinarum
- การติดต่อผ่านละอองน้ำมูก น้ำตา
- สภาพแวดล้อมที่เสี่ยง
- อาการสำคัญ
- หน้าบวม ตาบวม
- น้ำมูกไหล
- กินอาหารลดลง
- ผลผลิตไข่ลดลง 10-40%
- การรักษาและป้องกัน
- การให้ยาปฏิชีวนะตามคำแนะนำสัตวแพทย์
- การควบคุมความชื้นในโรงเรือน
- การแยกไก่ป่วย
การจัดการอาหารและน้ำเพื่อเสริมภูมิคุ้มกัน
- อาหารเสริมภูมิคุ้มกัน
- วิตามิน A, D, E และ C
- แร่ธาตุสำคัญ เช่น สังกะสี ซีลีเนียม
- โปรไบโอติกและพรีไบโอติก
- คุณภาพน้ำ
- การตรวจสอบคุณภาพน้ำประจำ
- การทำความสะอาดระบบน้ำ
- การเติมคลอรีนในระดับที่เหมาะสม
การจัดการสภาพแวดล้อม
- การควบคุมอุณหภูมิ
- อุณหภูมิที่เหมาะสม 18-28°C
- การระบายอากาศที่ดี
- การป้องกันลมโกรก
- ความชื้นสัมพัทธ์
- ควบคุมที่ 60-70%
- การลดฝุ่นในโรงเรือน
- การจัดการวัสดุรองพื้น
การบันทึกข้อมูลและการเฝ้าระวัง
- ข้อมูลประจำวัน
- อัตราการกินอาหาร
- ปริมาณการให้ไข่
- อัตราการตาย
- อุณหภูมิและความชื้น
- การวิเคราะห์ข้อมูล
- แนวโน้มการผลิต
- สัญญาณเตือนความผิดปกติ
- การประเมินประสิทธิภาพการผลิต
แผนฉุกเฉินเมื่อเกิดโรคระบาด
- การเตรียมความพร้อม
- ชุดอุปกรณ์ป้องกัน
- ยาและเวชภัณฑ์สำรอง
- แผนการทำลายซากที่ถูกวิธี
- ขั้นตอนการปฏิบัติ
- การแจ้งเตือนหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
- การกักกันพื้นที่
- การเก็บตัวอย่างส่งตรวจ
โปรแกรมวัคซีนสำหรับไก่ไข่
วัคซีนในระยะลูกไก่ (0-8 สัปดาห์)
อายุ 1 วัน
- วัคซีนมาเร็กซ์ (Marek’s Disease)
- ฉีดใต้ผิวหนังที่คอ
- ป้องกันตลอดชีวิต
- วัคซีนนิวคาสเซิล (ND) สเตรน B1
- หยอดตาหรือจมูก
- สร้างภูมิคุ้มกันเบื้องต้น
อายุ 7 วัน
- วัคซีนหลอดลมอักเสบติดต่อ (IB)
- หยอดตาหรือจมูก
- สเตรน H120 หรือ MA5
อายุ 14 วัน
- วัคซีนกัมโบโร (IBD)
- ให้ทางน้ำดื่ม
- สเตรนอ่อน (Intermediate)
อายุ 21 วัน
- วัคซีนนิวคาสเซิล+หลอดลมอักเสบ (ND+IB)
- หยอดตาหรือละอองฝอย
- สเตรน La Sota+H120
อายุ 28 วัน
- วัคซีนกัมโบโร (IBD) ครั้งที่ 2
- ให้ทางน้ำดื่ม
วัคซีนในระยะไก่รุ่น (9-16 สัปดาห์)
อายุ 8 สัปดาห์
- วัคซีนฝีดาษ (Fowl Pox)
- แทงปีก
- ป้องกันตลอดชีวิต
- วัคซีนอหิวาต์สัตว์ปีก (Fowl Cholera)
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
อายุ 10 สัปดาห์
- วัคซีนนิวคาสเซิล+หลอดลมอักเสบ (ND+IB)
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
- สเตรน La Sota+H120
อายุ 12 สัปดาห์
- วัคซีนหลอดลมอักเสบติดต่อ (IB) variant
- หยอดตาหรือจมูก
- สเตรนที่เหมาะกับพื้นที่
อายุ 14-16 สัปดาห์
- วัคซีนนิวคาสเซิล (ND) สเตรนฆ่าเชื้อ
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
- ให้ภูมิคุ้มกันระยะยาว
วัคซีนในระยะไก่ไข่ (17 สัปดาห์ขึ้นไป)
ทุก 3-4 เดือน
- วัคซีนนิวคาสเซิล+หลอดลมอักเสบ (ND+IB)
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อหรือละอองฝอย
- กระตุ้นภูมิคุ้มกัน
ทุก 6 เดือน
- วัคซีนอหิวาต์สัตว์ปีก (Fowl Cholera)
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
- กระตุ้นซ้ำตามความเสี่ยง
ข้อควรระวัง
- ตรวจสอบวันหมดอายุของวัคซีน
- เก็บรักษาที่อุณหภูมิ 2-8°C
- ผสมและใช้วัคซีนให้หมดภายใน 2 ชั่วโมง
- หลีกเลี่ยงการให้วัคซีนในไก่ที่อ่อนแอหรือป่วย
- บันทึกการให้วัคซีนทุกครั้ง
การประเมินประสิทธิภาพวัคซีน
- สุ่มตรวจระดับภูมิคุ้มกันทุก 3-6 เดือน
- สังเกตปฏิกิริยาหลังให้วัคซีน
- ติดตามอัตราการป่วยและตาย
- ปรับโปรแกรมตามสถานการณ์โรคในพื้นที่
การจัดการฟาร์มเพื่อป้องกันโรค
- ระบบความปลอดภัยทางชีวภาพ
- การสร้างรั้วรอบฟาร์ม
- บ่อน้ำยาฆ่าเชื้อ
- การเปลี่ยนรองเท้าและชุดปฏิบัติงาน
- การควบคุมการเข้าออก
- การทำความสะอาดและฆ่าเชื้อ
- ตารางการทำความสะอาดประจำวัน
- การฆ่าเชื้อโรงเรือนระหว่างรุ่น
- การจัดการขยะและของเสีย
- โปรแกรมวัคซีนพื้นฐาน
- วัคซีนสำหรับลูกไก่
- วัคซีนระหว่างการเลี้ยง
- การบันทึกประวัติการให้วัคซีน
การจัดการเมื่อพบการระบาด
- ขั้นตอนฉุกเฉิน
- การแยกไก่ป่วย
- การกักกันพื้นที่
- การแจ้งเจ้าหน้าที่
- การรักษาและควบคุม
- การให้ยาตามคำแนะนำสัตวแพทย์
- การเพิ่มมาตรการสุขอนามัย
- การติดตามอาการ
- การฟื้นฟูหลังการระบาด
- การทำความสะอาดครั้งใหญ่
- การพักโรงเรือน
- การปรับปรุงระบบป้องกัน
แหล่งข้อมูลและการติดต่อ
- หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
- กรมปศุสัตว์
- สำนักงานปศุสัตว์จังหวัด
- คลินิกสัตวแพทย์ในพื้นที่
- เบอร์โทรฉุกเฉิน
- สายด่วนกรมปศุสัตว์
- สัตวแพทย์ประจำพื้นที่
- ศูนย์วิจัยและชันสูตรโรคสัตว์
#ไก่ไข่ #โรคระบาด #วัคซีน #นิวคาสเซิล #มาเร็กซ์ #อหิวาต์สัตว์ปีก #ไข้หวัดนก #หวัดหน้าบวม #กัมโบโร #ฟาร์มไก่ #สัตวแพทย์ #ไข่ไก่ #ผลผลิตไข่ #โรงเรือน #ความปลอดภัยทางชีวภาพ
